Samolotem do Czarnogóry

W Czarnogórze sa dwa miedzynarodowe lotniska oddalone od siebie o 84 km: w Podgoricy (w miejscowosci Golubovci, 7 km od czarnogórskiej stolicy) i nad morzem, w Tivacie. Niestety Polska nie ma bezposrednich połaczen lotniczych ani z Czarnogóra, ani z Serbia. Ostatni regularny, kursowy samolot LOT-u wyladował na jugosłowianskim lotnisku w 1992 r. W ostatnich latach LOT kilkakrotnie, lecz bez trwałych rezultatów, próbował wznowic te połaczenia. Do Czarnogóry (podobnie jak do Belgradu) można jednak doleciec z innych europejskich miast. Podgorica ma stałe połaczenie m.in. z Budapesztem obsługiwane przez narodowego, czarnogórskiego przewoznika Montenegro Airlines (w lipcu 2002 r. cena biletu Budapeszt – Podgorica – Budapeszt wynosiła 190 EUR). Poza sezonem linie Montenegro Airlines obsługuja loty z Rzymu, Zurychu, Lublany, Düsseldorfu i Frankfurtu nad Menem (do lotniska w Tivacie) oraz Belgradu, Budapesztu, Frankfurtu i Zurychu (do Podgoricy). Pomiedzy Belgradem a Podgorica i Tivatem kursuja też samoloty jugosłowianskich linii lotniczych JAT (Jugoslovenski Aero Transport). W 2002 r. cena przelotu na trasie Belgrad – Tivat wynosiła 50 – 65 EUR (JAT i Montenegro Airlines). Dzieki słowenskim liniom Adria Airlines Czarnogóra ma połaczenia z Lublana. Loty do Moskwy obsługuja rosyjskie linie Talas M, a do Banja Luki (Bosnia i Hercegowina i Skopia (Macedonia) – linie Pelikan Blue Line. W sezonie liczbe połaczen zwiekszaja loty czarterowe. W 2002 r. funkcjonowały np. połaczenia czarterowe z Krakowa, Katowic i Warszawy do Tivatu i Dubrownika. Myslac o podróży lotniczej, warto sprawdzic połaczenia do Cilipi koło Dubrownika, położonego ok. 20 km od granicy czarnogórskiej i 44 km od Tivatu (płynac promem z Kamenari do Lepetane). Obsługuja je chorwackie linie Croatia Airlines. Minibusy kursujace pomiedzy lotniskiem a Podgorica niestety nie jeżdżą regularnie.
Warto jednak uzbroic sie w cierpliwosc i doczekac przyjazdu, korzystajac bowiem z taksówki, można przepłacic. Bywa, że za kurs taksówkarze potrafia zażądać nawet 20 EUR. W ostatecznosci, idac wzdłuż lotniska wojskowego, po 15 min dojdziemy do stacji kolejowej Aerodrom (na trasie Bar – Podgorica).

Samochodem do Czarnogóry

W Czarnogórze honorowane jest polskie prawo jazdy. Od 1 marca 2002 r. w Serbii i Czarnogórze obowiazuje „zielona karta”, dzieki czemu nie trzeba wykupywac dodatkowej polisy na ubezpieczenie samochodu. Należy zwrócic uwage, czy posiadany druk „zielonej karty” nie zawiera zapisu dotyczacego nieobowiazywania na terytorium Jugosławii, jaki znajduje sie na drukach starszego typu. Podróżujacym samochodem można polecic nastepujace trasy:
1. Przez Słowacje, Wegry, Serbie. Długosc trasy: ok. 1200 km (od przejscia granicznego w Chyżnem do Podgoricy Przejscie graniczne w Chyżnem (PL) – Banska Bystrzyca (Banská Bystrica, SK) – Šahy (SK) – Vac (HU) – Budapeszt (Budapest, HU) – Szeged (HU) – Horgoš (YU) – Nowy Sad (Novi Sad, YU) – Belgrad (Beograd, YU) – Užice (YU) – Prijepolje (YU) – Kolašin (YU, Czarnogóra) – Podgorica (YU, Czarnogóra). Wariantem może byc skorzystanie z mniej uczeszczanego przejscia granicznego Tompa / Kelebija. W tym celu należy po przejechaniu płatnego odcinka autostrady Budapeszt – Kecskemét na zjezdzie Kecskemét-Dél skrecic na droge nr 54, która przez miasto Kiskunhalas dotrzemy do przejscia granicznego. Dalej przez Subotice dojedziemy do Nowego Sadu. Wjeżdżajac na terytorium Słowacji, należy wykupic winietke. Na Wegrzech płatne są odcinki autostrad: Budapeszt – Kecskemét i Kecskemét – Kiskunfélegzháza; można uniknac opłaty, korzystajac z drogi nr 5 Budapeszt – Kecskemét – Szeged. W Serbii płatne są odcinki Subotica – Nowy Sad oraz Nowy Sad – Belgrad. Cena za przejazd jednego odcinka wynosi ok. 2 EUR. W Serbii skorzystac można z pociagu typu
autokuszetka, który codziennie póznym wieczorem odjeżdża z Belgradu do Baru (cena 29 EUR).
2. Przez Czechy, Austrie, Słowenie, Chorwacje (opcja dojazdu bez koniecznosci wykupywania wizy). Długosc trasy: ok. 1420 km. Przejscie graniczne w Cieszynie (PL) – Ołomuniec (Olomouc, CZ) – Brno (CZ) – Mikulov (CZ) – Drasenhofen (A) – Wieden (Wien, A) – Graz (A) – Spielfeld (A) – Šentilj (SLO) – Maribor (SLO) – Ptuj (SLO) – Žetale (SLO) – Zagrzeb (Zagreb, HR) – Karlovac (HR) – Jeziora Plitwickie (Plitvicka Jezera, HR) – Gracac (HR) – Knin (HR) – Sinj (HR) – Split (HR) – Makarska (HR) – Neum (BiH, 6-kilometrowy pas bosniackiego wybrzeża) – Dubrownik (HR) – Debeli Brijeg (YU, Czarnogóra) W Czechach i Austrii należy wykupic winietki. W Słowenii płatny jest odcinek autostrady Šentilj (przejscie graniczne) – Maribor, w Chorwacji natomiast odcinek Zagrzeb – Karlovac. Od Splitu trasa wiedzie Magistrala Adriatycka (Jadranska magistrala, biegnaca od Rijeki do czarnogórskiego Ulcinja, noszaca w Czarnogórze nazwe Jadranski put) pozwalajaca zwiedzic najpiekniejsze zakatki dalmatynskiego wybrzeża (w tym Split i Dubrownik wpisane na Liste swiatowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO). Jesli uwzglednic tu również takie atrakcje, jak chorwacka stolica oraz Park Narodowy Jezior Plitwickich (także wpisany na Liste UNESCO), przejazd przez Chorwacje okaże sie atrakcja sama w sobie. Dla wszystkich, którzy wybiora te własnie opcje, przewodnik Wybrzeże Chorwacji. Od Istrii po Dalmacje (Bezdroża, 2002) bedzie doskonałym uzupełnieniem niniejszego
opracowania.
3. Przez Słowacje, Wegry, Chorwacje, Bosnie i Hercegowine (opcja dojazdu bez koniecznosci wykupywania wizy w sezonie letnim). Długosc trasy: ok. 1000 km (od przejscia granicznego w Chyżnem do Podgoricy) Przejscie graniczne w Chyżnem (PL) – Banska Bystrzyca (Banská Bystrica, SK) – Šahy (SK) – Vac (HU) – Budapeszt (Budapest, HU) – Mochacz (Mohács, HU) – Udvar (HU) – Knezevo (HR) – Osijek (HR) – Bosanski Šamac (BiH) – Zenica (BiH) – Sarajewo (Sarajevo, BiH) – Foca (BiH) Hum (BiH) – Nikšic (YU, Czarnogóra) – Podgorica (YU, Czarnogóra) Atrakcyjnym wariantem przejazdu może byc droga z Sarajewa przez Konjic, przepiekny górzysty przełom rzeki Neretvy, Mostar, Metkovic, Neum i dalej zgodnie z trasa opisana powyżej, w punkcie 2. Wjeżdżając na terytorium Słowacji, należy wykupić winietke. Drogi w Bosni i Hercegowinie nie są w najlepszym stanie. W sezonie turystycznym (maj – pazdziernik) nie trzeba wykupywać wiz przy wjeździe do Bosni i Hercegowiny. Ponieważ jednak sytuacja co pewien czas ulega zmianie, warto przed wyjazdem zasiegnać informacji w Ambasadzie RP w Bosni, ul. Emerika Bluma 27, 7100 Sarajewo, tel.: (+387) 332 011 42, tel./faks: (+387) 332 337 96.

Autobusem do Czarnogóry

Polscy przewoznicy nie utrzymuja regularnych połączeń z Czarnogóra. Możliwe jest jedynie skorzystanie z wolnych miejsc w autobusach wynajmowanych w sezonie przez biura podróży, które oferuja wypoczynek na czarnogórskim wybrzeżu, zapewniajac wczasowiczom dowóz. Trzeba to jednak każdorazowo z wybranym biurem uzgodnic. O możliwosci przejazdu autobusem warto pomyslec, podróżujac przez Serbie. Belgrad ma bowiem wiele dogodnych codziennych połaczen autobusowychz czarnogórskimi miastami. Dodatkowo liczba połaczen wzrasta latem, a autobusy są schludne i wygodne. Jedyne niebezpieczenstwo to brak wolnych miejsc na wybrany kurs. Szczególnie dotyczy to sezonu letniego, gdy każdy, kto może, wyjeżdża z dusznego Belgradu nad Adriatyk. W Belgradzie dworzec autobusowy (autobuska stanica) znajduje sie tuż obok dworca kolejowego (na lewo od głównego wejscia). Cena biletu z Belgradu do Podgoricy waha sie w granicach 715 – 965 din. Bilet autobusowy z Belgradu do Žabljaku kosztuje 762 din. Wysokosc ceny zależy nie tylko od odległosci, lecz także od przewoznika. Stąd ceny biletów na tej samej trasie bywaja bardzo zróżnicowane. Zarówno na belgradzkim dworcu kolejowym, jak i autobusowym działaja kantory wymiany walut (menjacnica).

Koleją do Czarnogóry

Podróż koleją do Czarnogóry wymaga przesiadek w Budapeszcie i Belgradzie (lub w Suboticy). Do Budapesztu, w godzinach porannych, przyjeżdżaja pociągi z Warszawy, Krakowa i Szczecina. Pociagi do Belgradu odjeżdżaja z dworca Keleti pu.(dworzec wschodni)rano i wczesnym popołudniem. Należy zwrócic uwage, na który zbudapesztenskich dworców przyjedzie wybrany przez nas pociag z Polski (Keleti pu.lu Nyugati pu.), aby w razie koniecznosci zarezerwowac sobie czas na dojazd miedzy dworcami. Dystans najlepiej pokonac metrem, z jedna przesiadka (jednorazowy przejazd kosztuje 90 forintów). Przejscie pieszo zabierze ok. 30 min. Po ok. 8 godz. podróży przez Wielka Nizine Wegierska przybedziemy do Belgradu po południu (pociag poranny z Budapesztu) lubpóznym wieczorem (pociag popołudniowy z Budapesztu). Niestety, połaczenie podróży nocnym pociagiem relacji Warszawa – Budapeszt z przejazdem porannym pociagiem Budapeszt – Belgrad nie zawsze sie udaje. Przed wyjazdem z Polski najlepiej upewnic sie, ile pozostanie czasu na przesiadke w Budapeszcie, pamietajac, że na Wegrzech rozkłady jazdy zmieniaja sie dwa razy w roku. Jesli uda nam sie dotrzec do Belgradu po południu, zdążymy na nocny pociag do Baru, zyskujac dodatkowo kilka godzin na przechadzke po serbskiej stolicy. Belgradzki dworzec kolejowy (železnicka stanica) znajduje sie w centrum miasta. Mozna także przesiasc sie wczesniej, w Suboticy, skad co wieczór odjeżdża pociag do Baru. Z Belgradu do Baru codziennie kursuje kilka pociagów (rano, po południu i w nocy), w tym jeden typu autokuszetka. Pociagi pospieszne (brzi) z Belgradu zatrzymuja sie na stacjach Bijelo Polje, Mojkovac, Kolašin, Podgorica, Sutomore, Bar. Za bilet drugiej klasy na taki pociag zapłacimy ok. 12 EUR, a na pociag ekspresowy (poslovni) – 16 EUR. Bywa, że pociagi maja opóznienia, czasami nawet kilkugodzinne. Za punktualny można uznać tylko ekspres. Pamietajmy, że w sezonie letnim pociagi sa bardzo zatłoczone. Warto wiec w Belgradzie (lub w Suboticy) wykupic miejscówke, która kosztuje 40 din (dinarów; 1 EUR – 60 din, 1 USD – 61 din). Podróż nocnym pociagiem z Belgradu do Baru trwa 9 godz. Do Podgoricy przybedziemy ok. godz. 6.00, ale warto obudzic sie godzine wczesniej, gdyż ostatni odcinek trasy kolejowej wiedzie przez wyjatkowo malowniczy kanion rzeki Moracy. Również odcinek Podgorica – Bar jest bardzo widowiskowy. Wykupujac bilet Eurodomino na całosć trasy już w Polsce (Warszawa – Bar – Warszawa), zapłacimy 460 zł (wiosna 2003 r.). Połaczenia można sprawdzić na miedzynarodowym internetowym rozkładzie jazdy pod adresem http://bahn.hafas.de, a aktualny rozkład jazdy ze stacji Belgrad – na stronie www.yurail.co.yu.

Park Narodowy Lovcen

W 1952 r. na obszarze Lovcenu utworzono park narodowy o powierzchni 6220 ha,zajmujacy centralna, a jednoczesnie najwyższa częsć masywu. Najwyższym szczytem jest niedostepny dla turystów Štirovnik (1749 m n.p.m.), położony na terenie wojskowym. Za to można, a nawet trzeba wejsc na drugi co do wielkosci szczyt, Jezerski vrh (1660 m n.p.m.), gdzie znajduje sie mauzoleum Njegoša. Na obszarze Parku Narodowego Lovcen znajduje sie dużo ciekawych, typowych dla krasu zjawisk geomorfologicznych: jaskin, kotlin, zapadlisk, zagłebien. Wystepuje tu 1158 gatunków roslin chronionych, w tym cztery endemiczne. Na terenie tym jest niewiele wód powierzchniowych, ponieważ potoki i rzeki wpływaja wprost pod ziemie. W pazdzierniku wszelka lisciasta roslinnosc nabiera intensywnej czerwonej barwy, przywodzac nam w pewnym stopniu na mysl „polska złota jesien”. Różnorakie formy skalne sprawiaja wrażenie niezwykłej kamienistej pustyni porosłej karłowatymi krzewami. Lovcen, a szczególnie charakterystyczny Jezerski vrh, jest widoczny niemal z każdego zakatka Boki Kotorskiej. Na terenie parku znajduje sie wiele domów zbudowanych z wapiennych kamieni. Sa to tzw. katuni (katun to słowo pochodzenia iliryjskiegooznaczajace ‘wies’), zazwyczaj należące do jednej rodziny,letnie siedziby pasterskie złożone z kilku kamiennych kolib. W Ivanovich Koritach, obok kawiarni przy szosie, odchodzi w bok szlak pieszy. Jestto krótka trasa spacerowa (ok. 3 godz.), biegnaca przez kilka ciekawych punktów widokowych. Trasa pokonuje odległosc ok. 12 km, przy różnicy wzniesien wynoszacej 240 m. W połowie drogi miedzy osada Ivanova Korita a Jezerskim vrhem, na przełeczy miedzy Štirovnikiem a Jezerskim vrhem, odbija w kierunku północno-zachodnim droga asfaltowa do miejscowosci Krstac. Natomiast szosa wiodaca z Cetinja na Jezerski vrh konczy sie tuż pod samym szczytem (znajduja sie tu mały parking i restauracja). Ostatni odcinek, do mauzoleum, należy pokonac schodami przez przygnebiajacy, wydrażony w skale (w srodku parku narodowego!) tunel. Nagroda jest wspaniały widok, jaki rozposciera sie z Jezerskiego vrhu. Spogladajac w kierunku południowo-wschodnim, ujrzymy góry Rumija i Jezioro Szkoderskie, dalej Podgorice, góry Prokletije i Komovi, a patrzac w strone północna, zobaczymy masywy Golija, Vojnik i Cetinje. Mauzoleum Njegoša stoi na miejscu małej cerkwi zbudowanej w 1845 r. na życzenie samego Njegoša, który pragnał, by po smierci w niej go pochowano. W sierpniu 1916 r. okupujace Czarnogóre wojska austro-wegierskie zniszczyły kaplice z mysla o postawieniu w tym miejscu pomnika wysławiajacego monarchie, który na szczescie nigdy sie tu nie znalazł. Po wojnie, w 1925 r., król Aleksander Karadjordjevic kazał kaplice odbudowac. Po raz kolejny znikła ona z Jezerskiego vrhu w latach 70., kiedy przetransportowano ja w dół, do pobliskich Ivanovich Korit. Obecne mauzoleum zbudowano w 1974 r., a autorem projektu był chorwacki rzezbiarz-architekt Ivan Meštrovic. Nie tylko forma architektoniczna, skadinad dobry przykład modernistycznej twórczosci genialnego artysty, ale cała idea mauzoleum do dzis wzbudza kontrowersje. Wiele osób uważa, że jest ono produktem komunistów, brakiem szacunku dla życzenia Njegoša i że cerkiew należy z powrotem przeniesc na szczyt. Przed wejsciem do mauzoleum stoi monumentalny, wykuty z czarnego marmuru pomnik Czarnogórek – kariatyd strzegacych grobu władyki. Wewnatrz znajduje sie pomnik siedzacego z ksiażka na kolanach Njegoša – filozofa. Natomiast w podziemnej krypcie, 4 m pod pomnikiem, spoczywa sam władyka. Wejscie do krypty znajduje sie z tyłu mauzoleum. Z drugiej, płatnej strony Jezerskiego vrhu rozposciera sie wspaniały (przynajmniej wówczas, gdy pod Lovcenem nie kłebia sie chmury) widok na Adriatyk i Boke Kotorska. Wstep do mauzoleum kosztuje 2 EUR.

Snowboard i Narty w Czarnogórze

Czarnogóra znana jest ze swoich atrakcyjnych letnich kurortów, ale nie wszyscy wiedzą, że jest to także popularne miejsce dla narciarzy. Najbardziej znane wzgórza to: Maglica, Volujka i Bioca na zachodzie kraju, a także Prokletija na wschodzie, z przepięknymi kanionami: Pive, Komarice, Susice, Morace i Tare i 35 wspaniałymi, górskimi jeziorami.
Jazdę na nartach w Montenegro rozpoczął Norweg - Friedrich Angel, który w 1893 przybył do Czarnogóry i rozpoczął nauczanie młodych Czarnogórzan sztuki jazdy na nartach. Od tego czasu sport ten stał się w tym rejonie bardzo powszechny, zwłaszcza że warunki do jazdy są wspaniałe. Rzeźba terenu jest tu jak z marzeń wszystkich miłośników jazdy na nartach i na desce.

W górach Durmitor przemysł turystyczny ciągle się rozwija i z pewnością za rok czy dwa, miejsce to będzie najwspanialszym i najbardziej ekskluzywnym w całej Europie.
Durmitor posiada naturalne szlaki zjazdowe:

* Savin kuk około 3 500 metrów długości,
* Javorovaca Zabljak który ma 400 m. długości
* Stuocten - szlak ma 1780 m. długości a rozpoczyna się od szczytu, który nosi taką samą nazwę.

Czarnogóra - Rafting

Czarnogóra jest przepięknym krajem o urozmaiconym wybrzeżu. Możemy tutaj znaleźć także wspaniałe kaniony, jeziora czy też ogromne góry, kontrastujące z morskim krajobrazem. Niewiele miejsc na świecie oferuje nam tyle atrakcji. Czarnogóra jest wymarzonym krajem dla miłośników raftingu, windsurfingu, czy nurkowania. W Montenegro w bajkowy sposób miesza się kultura słowiańska, orientalna oraz śródziemnomorska. Czyste, szerokie plaże, malownicze góry, ogromne kaniony sprawiają, że każdy kto był tutaj raz, chce wracać do Czarnogóry.

KANION RZEKI TARY

Przemierzając piękną Czarnogórę, warto trafić w okolice rzeki Tary na kilkudniowy rafting.

Tara jest europejskim klejnotem, ważną częścią światowego bogactwa naturalnego. Znajduje się pod ochroną UNESCO. Rafting Tarą bywa wyzwaniem dla ludzi w różnym wieku. Kanion tej rzeki jest największym kanionem w Europie. Długość kanionu wynosi 82 km długości i 1300 m. głębokości. Do przepłynięcia jest tutaj około 120 kilometrowa trasa. Czeka nas tutaj około 50 progów i katarakt. Stopień trudności jest zróżnicowany i wynosi od WWII- WW IV, z czego około 70% to trasy trudniejsze.

Żabljak

Najwyżej położone miasto Czarnogóry (1450 m n. p. m. 2 tys. mieszkańców)jest centrum turystyki górskiej i sportów zimowych. Wielokrotnie niszczone podczas II wojny światowej, typowe górskie Domy ze stromymi dachami stanowią o uroku miejscowości. W kwietniu 1992 r. Slobodan Milosević ogłosił tu powstanie Federacyjnej Republiki Jugosławii. Niezwykły widok roztacza się nad Czarnym Jeziorem (Crno jezero), kiedy pojawia się poranna mgła, następnie znika między szczytami Bobotov Kuk i innymi dwutysięcznikami.

Bobotov Kuk

Bardzo forsowna wędrówka z Zabljaka na najwyższy wierzchołek ( (2522 m n. p. m.) gór Durmitor zajmuje 7 godzin . Trasa zaczyna się 3 km za miasteczkiem, nad Czarnym Jeziorem(Crno Jezero) , gdzie tablica wskazuje oznaczony szlak na Indjini Dolovi. Po ok. 4 godzinach wspinaczki obok krasowych lei i kamienistych zboczy , dochodzi się do jaskini Lodowej ( Ledena pecina), na wysokości ok. 3000 m n.p.m. . dalej szlak wiedzie ostro pod górę aż do punktu widokowego Velika Previja , gdzie warto chwile odpocząć przy źródełku . Na szczyt dociera się po ok. 45 minutach . Stamtąd można wrócić od miejscowości Velika Previja przez Zeleni Vir i Urdeni Do do Dobri Do lub do schroniska górskiego w Sedlo.